Wat te doen

Maart 2025

Wat moet men doen? Dat lijkt misschien een vreemde vraag, maar het is niet zinloos of onbeantwoordbaar. Het is het soort vraag dat kinderen stellen voordat ze leren geen grote vragen meer te stellen. Ik kwam het zelf pas tegen tijdens het onderzoeken van iets anders. Maar toen ik het eenmaal deed, dacht ik dat ik het op zijn minst moest proberen te beantwoorden.

Dus wat moet men doen? Men moet mensen helpen en voor de wereld zorgen. Die twee zijn vanzelfsprekend. Maar is er nog iets anders? Als ik dat vraag, is het antwoord dat opkomt Goede nieuwe dingen maken.

Ik kan niet bewijzen dat men dit moet doen, net zomin als ik kan bewijzen dat men mensen moet helpen of voor de wereld moet zorgen. We hebben het hier over eerste principes. Maar ik kan uitleggen waarom dit principe logisch is. Het meest indrukwekkende dat mensen kunnen doen, is denken. Het is misschien wel het meest indrukwekkende dat gedaan kan worden. En het beste soort denken, of preciezer gezegd het beste bewijs dat men goed heeft nagedacht, is het maken van goede nieuwe dingen.

Ik bedoel nieuwe dingen in zeer algemene zin. Newton's natuurkunde was een goed nieuw ding. Inderdaad, de eerste versie van dit principe was om goede nieuwe ideeën te hebben. Maar dat leek niet algemeen genoeg: het omvatte bijvoorbeeld niet het maken van kunst of muziek, behalve voor zover ze nieuwe ideeën belichamen. En hoewel ze nieuwe ideeën kunnen belichamen, is dat niet alles wat ze belichamen, tenzij je het woord "idee" zo nutteloos dun uitrekt dat het alles omvat wat door je zenuwstelsel gaat.

Zelfs voor ideeën die men bewust heeft, geef ik echter de voorkeur aan de formulering "goede nieuwe dingen maken". Er zijn andere manieren om het beste soort denken te beschrijven. Om ontdekkingen te doen, bijvoorbeeld, of om iets dieper te begrijpen dan anderen. Maar hoe goed begrijp je iets als je er geen model van kunt maken, of erover kunt schrijven? Inderdaad, proberen uit te drukken wat je begrijpt, is niet alleen een manier om te bewijzen dat je het begrijpt, maar ook een manier om het beter te begrijpen.

Een andere reden waarom ik deze formulering goed vind, is dat het ons naar creatie stuurt. Het zorgt ervoor dat we het soort ideeën verkiezen dat van nature wordt gezien als het maken van dingen, in plaats van bijvoorbeeld het maken van kritische observaties over dingen die anderen hebben gemaakt. Dat zijn ook ideeën, en soms waardevolle, maar het is gemakkelijk om jezelf wijs te maken dat ze waardevoller zijn dan ze zijn. Kritiek lijkt verfijnd, en het maken van nieuwe dingen lijkt vaak onhandig, vooral in het begin; en toch zijn het juist die eerste stappen die het meest zeldzaam en waardevol zijn.

Is nieuwheid essentieel? Ik denk het wel. Het is duidelijk essentieel in de wetenschap. Als je een paper van iemand anders zou kopiëren en als je eigen zou publiceren, zou dat niet alleen onindrukwekkend, maar ook oneerlijk lijken. En het is vergelijkbaar in de kunsten. Een kopie van een goed schilderij kan een aangenaam ding zijn, maar het is niet indrukwekkend op de manier waarop het origineel dat was. Wat op zijn beurt impliceert dat het niet indrukwekkend is om steeds hetzelfde ding te maken, hoe goed ook; je kopieert gewoon jezelf.

Let wel op dat we het met dit principe hebben over een ander soort moeten. Zorgen voor mensen en de wereld zijn moeten in de zin dat het je plicht is, maar het maken van goede nieuwe dingen is een moeten in de zin dat dit is hoe je je volledige potentieel kunt leven. Historisch gezien waren de meeste regels over hoe te leven een mix van beide soorten moeten, hoewel meestal met meer van het eerste dan van het laatste. [1]

Voor het grootste deel van de geschiedenis kreeg de vraag "Wat moet men doen?" overal ongeveer hetzelfde antwoord, of je nu Cicero of Confucius vroeg. Je moest wijs, moedig, eerlijk, gematigd en rechtvaardig zijn, traditie hooghouden en het publieke belang dienen. Er was een lange periode waarin in sommige delen van de wereld het antwoord werd "Dien God", maar in de praktijk werd het nog steeds als goed beschouwd om wijs, moedig, eerlijk, gematigd en rechtvaardig te zijn, traditie hoog te houden en het publieke belang te dienen. En inderdaad, dit recept zou voor de meeste Victoriaanse mensen juist zijn geweest. Maar er staat niets in over zorgen voor de wereld of het maken van nieuwe dingen, en dat is een beetje zorgwekkend, omdat het lijkt alsof deze vraag tijdloos zou moeten zijn. Het antwoord zou niet veel moeten veranderen.

Ik maak me niet al te veel zorgen dat de traditionele antwoorden geen zorg voor de wereld vermelden. Vanzelfsprekend begonnen mensen zich pas daar zorgen over te maken toen duidelijk werd dat we het konden verpesten. Maar hoe kan het maken van goede nieuwe dingen belangrijk zijn als de traditionele antwoorden het niet vermelden?

De traditionele antwoorden waren antwoorden op een iets andere vraag. Het waren antwoorden op de vraag hoe te zijn, in plaats van wat te doen. Het publiek had niet veel keuze over wat te doen. Het publiek tot recente eeuwen was de landbezittende klasse, die ook de politieke klasse was. Ze kozen niet tussen natuurkunde doen of romans schrijven. Hun werk was voorbestemd: hun landgoederen beheren, deelnemen aan de politiek, vechten wanneer nodig. Het was oké om in je vrije tijd andere soorten werk te doen, maar idealiter had je die niet. Cicero's De Officiis is een van de grote klassieke antwoorden op de vraag hoe te leven, en daarin zegt hij expliciet dat hij het niet eens zou schrijven als hij niet van het openbare leven was uitgesloten door recente politieke omwentelingen. [2]

Er waren natuurlijk mensen die deden wat we nu "origineel werk" zouden noemen, en ze werden er vaak om bewonderd, maar ze werden niet als modellen gezien. Archimedes wist dat hij de eerste was die bewees dat een bol 2/3 van het volume heeft van de kleinst omsluitende cilinder en was daar erg blij mee. Maar je vindt geen oude schrijvers die hun lezers aansporen hem te imiteren. Ze beschouwden hem meer als een wonderkind dan als een model.

Nu kunnen velen van ons Archimedes' voorbeeld volgen en het grootste deel van onze aandacht aan één soort werk wijden. Hij bleek toch een model te zijn, samen met een verzameling andere mensen die zijn tijdgenoten het vreemd zouden hebben gevonden om als een aparte groep te behandelen, omdat de ader van mensen die nieuwe dingen maakten haaks stond op de sociale hiërarchie.

Welke soorten nieuwe dingen tellen? Die vraag laat ik liever aan de makers ervan over. Het zou een riskante onderneming zijn om een drempel te proberen te definiëren, omdat nieuwe soorten werk vaak aanvankelijk worden veracht. Raymond Chandler schreef letterlijke pulpfictie, en hij wordt nu erkend als een van de beste schrijvers van de twintigste eeuw. Inderdaad, dit patroon is zo gebruikelijk dat je het als een recept kunt gebruiken: als je enthousiast bent over een soort werk dat niet als prestigieus wordt beschouwd en je kunt uitleggen wat iedereen anders over het hoofd ziet, dan is dit niet alleen een soort werk dat oké is om te doen, maar een om na te streven.

De andere reden waarom ik geen drempels zou willen definiëren, is dat we ze niet nodig hebben. Het soort mensen dat goede nieuwe dingen maakt, heeft geen regels nodig om hen eerlijk te houden.

Dus daar is mijn gok voor een reeks principes om naar te leven: zorg voor mensen en de wereld, en maak goede nieuwe dingen. Verschillende mensen zullen dit in verschillende mate doen. Er zullen waarschijnlijk velen zijn die zich volledig richten op het zorgen voor mensen. Er zullen er een paar zijn die zich voornamelijk richten op het maken van nieuwe dingen. Maar zelfs als je een van die bent, moet je er in ieder geval voor zorgen dat de nieuwe dingen die je maakt mensen of de wereld niet netto schaden. En als je een stap verder gaat en probeert dingen te maken die hen helpen, zul je merken dat je voorloopt in de handel. Je zult beperkter zijn in wat je kunt maken, maar je zult het met meer energie maken.

Aan de andere kant, als je iets geweldigs maakt, help je vaak mensen of de wereld, zelfs als je dat niet bedoelde. Newton werd gedreven door nieuwsgierigheid en ambitie, niet door enig praktisch effect dat zijn werk zou kunnen hebben, en toch is het praktische effect van zijn werk enorm geweest. En dit lijkt eerder de regel dan de uitzondering. Dus als je denkt dat je iets geweldigs kunt maken, moet je het waarschijnlijk gewoon doen.

Noten

[1] We zouden alle drie als hetzelfde soort moeten kunnen behandelen door te zeggen dat het je plicht is om goed te leven - bijvoorbeeld door, zoals sommige christenen hebben gedaan, te zeggen dat het je plicht is om het meeste te halen uit je door God gegeven gaven. Maar dit lijkt een van die casuïstieken die mensen hebben bedacht om de strenge eisen van religie te ontwijken: het was toegestaan om tijd te besteden aan het bestuderen van wiskunde in plaats van te bidden of liefdadigheidsdaden te verrichten, omdat je anders een geschenk dat God je had gegeven, afwees. Een nuttige casuïstiek, ongetwijfeld, maar we hebben het niet nodig.

We zouden ook de eerste twee principes kunnen combineren, aangezien mensen deel uitmaken van de wereld. Waarom zou onze soort speciale behandeling moeten krijgen? Ik zal niet proberen deze keuze te rechtvaardigen, maar ik ben sceptisch dat iemand die beweert er anders over te denken, daadwerkelijk volgens zijn principes leeft.

[2] Confucius werd ook uit het openbare leven geweerd nadat hij aan de verliezende hand was van een machtsstrijd, en vermoedelijk zou hij nu ook niet zo beroemd zijn geweest als hij niet zo'n lange periode van gedwongen vrije tijd had gehad.

Dank aan Trevor Blackwell, Jessica Livingston en Robert Morris voor het lezen van concepten hiervan.